Gdy kleszcz ugryzie kobietę w ciąży: co robić?

Ryzyko ukąszenia przez kleszcza wzrasta z każdym rokiem. Zimy są coraz krótsze, większy odstrzał zwierzyny leśnej powodują, że populacja kleszczy się powiększa. Do niedawna najczęściej do ukąszenie przez kleszcza dochodziło na terenach zalesionych, w rejonie Warmii i Mazur oraz w rejonach wschodnich i północnych. Teraz możliwość ukąszenia przez kleszcza jest znacznie większa, nawet w miejskim parku. Wiemy już też, jak możemy minimalizować ryzyko ukąszenia i jak usuwać te drobne pajęczaki z ciała. Pojawia się jednak pytanie, co ma zrobić kobieta w ciąży, która zauważy kleszcza na swoim ciele? Czy jeśli ona zostanie zarażona boreliozą lub KZM, to czy dziecko automatycznie też zachoruje?

ZOBACZ: Kleszcze a koronawirus – czy mogą go przenosić?>>

Borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu w ciąży: czy są groźne dla płodu

• Borelioza (choroba Lyma), to najczęstsza choroba przenoszona przez kleszcze. Najbardziej charakterystycznym objawem jest tzw. wędrujący rumień, pojawiający się od 3 do30 dni po ukąszeniu, dokładnie w tym miejscu. Objaw ten jest na tyle charakterystyczny dla boreliozy, że nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań. Innymi charakterystycznymi objawami są także zespól grypopochodny, zapalenie stawów, zapalenie mięśnia sercowego, neuroborelioza. Występują one we wczesnym stadium choroby, dlatego często mylone są z innymi chorobami, wymagają więc dodatkowych badań. 

Borelioza stwierdzona u kobiety w ciąży niesie ze sobą ryzyko przeniesienia się na płód przez łożysko. Nie ma jednak pewności co do pojawienia się wad wrodzonych u dziecka typu: wady serca, zmiany skórne lub ślepota. Zakażenie może jednak spowodować poród przedwczesny, jeśli kobieta jest trzecim trymestrze ciąży, lub doprowadzić do poronienia w pierwszym i drugim trymestrze. Niektórzy lekarze uważają też, że bakterie mogą wniknąć do mleka.

Borelioza, a właściwie antybiotyki  (z wyjątkiem doksycykliny) stosowane do jej wyleczenia, nie są przeciwskazaniem do karmienia piersią. Kobieta musi jednak poinformować lekarza, że w tym czasie jest mamą karmiącą. 

• Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM)jest chorobą wirusową, z dwufazowym przebiegiem. Początkowo pojawiają się objawy grypopochodne, następnie pojawiają się objawy zajęcia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych z wysoką gorączką. Leczenie KZM jest wyjątkowo trudne, a antybiotyki nie mają tu zastosowania.

Jak powinna zareagować kobieta w ciąży ugryziona przez kleszcza?

Postępowanie jest standardowe. Kleszcza należy zawsze jak najszybciej usunąć. To jak długo kleszcz przebywa na skórze człowieka ma znaczenie na przenoszenie choroby – im dłużej tym ryzyko jest większe. 

Pamiętaj: kleszcz zawsze musi zostać usunięty w całości! Najlepsze są tego specjalne kleszcze lub pompki. 

Miejsce po kleszcze powinno zostać dokładnie zdezynfekowane. Jeśli kobieta lub osoby z jej otoczenia mają wprawę w usuwaniu kleszczy mogą podjąć samodzielnie próbę usunięcia pajęczaka. Jeśli jednak nie czujesz się na siłach, by to zrobić, koniecznie, jak najszybciej udaj się do najbliższego lekarza. Podobnie, jeśli w trakcie samodzielnego usuwania kleszcza, jego fragment pozostał w skórze. W każdej placówce POZ lub NPL kobieta w ciąży otrzyma fachową pomoc.

Po każdym ukąszeniu kleszcza konieczna jest obserwacja czy w tym miejscu nie pojawia się charakterystyczny rumień ani objawy grypopochodne, które będą wskazaniem do diagnostyki i ewentualnego leczenia. Jeśli wspomniane objawy nie wystąpiły, nie ma powodu do profilaktycznego leczenia kobiety w ciąży antybiotykiem. Czasem jednak u kobiet w ciąży borelioza przebiega bezobjawowo, dobrez więc zgłodić fakt ukąszenia przez kleszcza lekarzowi.

ZOBACZ: Co przyciąga kleszcze? Odkryli to polscy naukowcy!

Profilaktyka zakażeń chorobami odkleszczowymi

Najbardziej skuteczną formą profilaktyki jest szczepienie ochronne. Innym ale mniej skutecznym sposobem jest dokładne ubranie się, jeśli zamierzasz przebywać w miejscach zalesionych, na łące czy w parku. Konieczna będzie czapka z daszkiem i osłonka chroniącą kark lub kaptur, długie rękawy i spodnie oraz buty, w które można włożyć nogawki. Kobieta w ciąży moze także użyć ogólnodostępnego preparatu ochronnego w sprayu. Lepiej także nie siadać na trawie w zacienionym miejscu. Za każdym razem po powrocie do domu należy dokładnie obejrzeć całe ciało.